PORTRE FOTOĞRAFÇILIĞI

Portre Fotoğrafçılığının Püf

Noktaları
 

Portre fotoğrafçılığı Çok fazla pratikle beslenen , kapsamlı , Çekimlerin teknik ve içerik yönüyle üzerinde Çok konuşulabileceği bir fotoğrafçılık türüdür. 

Konusunu insandan aldığı için insana ait herşey bu türün de ana konusunu oluşturur. Vesikalık fotoğraftan tutun, atölyede Çalışan işçinin eline, gişede sıra bekleyen
gergin adamın yüzüne, stüdyodaki yeni evli Çifte kadar birçok konu bu türün kapsamı dahilindedir.

Yazımız size genel Çerçeveyi Çizmekle birlikte, aysbergin suyun üzerindeki kısmını gösterir. Kendi gayretlerinizle yapacağınız denemelerde bu bilgileri kullanarak
aysbergin suyun altındaki kısmına ulaşmak sizin elinizde.
Portre fotoğrafçılığı konusunu insandan aldığı için aynı zamanda ilişki fotoğrafçılığıdır.

Çoğu zaman fotoğrafını Çektiğimiz kişileri tanımayız. İşte böyle zamanlarda iletişimin gücünü göstermeli, fotoğrafını Çektiğiniz insanla sıcak bir diyalog kurarak
fotoğrafın doğallığını korumalısınız. Denemeleriniz esnasında vazgeçmeyi aklınızın ucundan bile geçirmeyin. Unutmayın "Her arayan bulamaz, ama bulanlar hep arayanlardır".

Bazı portre fotoğrafçıları sadece mevcut haliyle olanı göstermeye Çalışırken, bazıları da insan kişiliğinin ardındaki gizli, kişiye özel yönleri filme yansıtmaya Çalışırlar. 

İnsanı konunun öznesi yaparak, dış Çevre,insanlar ve mekanla olan ilişkisini kareye taşıyan portrelerde de hedefi özneden uzaklaştırmamaya dikkat etmek gerekir.

Portre fotoğrafı Çekmek için, fotoğrafta portreyi görmek lazım, bunun içinse ;

Bir kere portre işine kendinizi kaptırınca, etrafınızda her yerde sürekli portreler görmeye başlarsınız, sokakta yürürken, durakta otobüs beklerken, okulda , işte her yerde. Aynı zamanda portre ışıklandırmasına da dikkatiniz yoğunlaşır. Işığı güçlendirmek adına, bir pozisyondan diğerine hafif geçişler yapabilirsiniz. 

Uygulama : Bir arkadaşınızın yardımı ile, belirteceğimiz ışık türlerini araştırın. Her durumda , yüzün dört temel bölgesini aydınlatarak önplana Çıkarabiliyor musunuz ? Ön yüz, her iki yanak, burun köprüsü ve Çene, tabi yumuşak gölgeler bırakmak üç-boyutlu görüntü izlenimi kazandıracaktır. 

Günışığı, Yumuşak Güneş. Hafif bulutlu veya yarı açık bir günde öğlen veya öğleden sonra Çalışma planlayın. Bu ortamın portre ışığında niçin ideal ışık olarak tanımlandığnı bulabilirsiniz.

Kapalı Mekan, Yumuşak Güneş. Bir pencerenin yanında Çalışın. Konunuzu ışığa doğru Çevirin. Büyük beyaz bir karton veya benzeri bir malzeme ile konunuzun oda tarafına bakan kısmına ışığı bu malzeme ile yansıtın. Doğal yansıtıcılarla ; açık bir kitap,beyaz bir giysi gibi gölge bölgeye ışığın daha az kayıpla yansıtılmasına yardımcı olacak diğer beyaz eşyarlala denemeler yapın.

Açık Mekan, Sert Güneş. Konunuzu bir ağaç veya binanın yumuşak ışık alan gölgesine götürün veya açık alanda iseniz direk günışığı almasını engellemek için güneşe arkasını döndürün. Yanınızdaki yansıtıcılarla günışığını konunuzun yüzüne yönlendirin. Bu şekilde sert, dik ışığın nasıl kontrol edilebildiğini görmüş olacaksınız. 

Kapalı Mekan, Sert Güneş. Beyaz bir Çarşafla sert ışığı yumuşatın. Beyaz yansıtıcı bir yüzey veya profesyonel yansıtıcılarla, ışıklı ve gölgeli alanları ufak açı değişiklikleri ile dengelemeye Çalışın.

Açık Mekan, Bulutlu Hava. Bir arkadaşınızın da yardımıyla, siyah bir fon veya şemsiye ile konunuzun arkaalanını kapatarak, yüzünü de makina yönünden biraz uzaklaştırın. Kontrastın azaldığı havalarda bu şekilde derinlik kazandırabilirsiniz. Makinanızın zayıf tepe flaşını kullanarak veya harici flaşın önünü sertliğini azaltmak için kağıt gibi beyaz saydam malzemelerle kaplayarak, yumuşak ışık elde edebilirsiniz. Varsa flaşınızın kafa dönüş açısını da değiştirerek direk ışığı yine engelleyebilirsiniz.

Penceresiz Kapalı Mekan. Flaşınızı, konunuzun yanındaki beyaz bir duvara veya beyaz bir yüzeye yönlendirerek kendi pencerenizi yaratabilirsiniz. Yine makinanızın üzerinde tepe flaş varsa, üzerine beyaz yumuşatıcı bir difüzör hazırlayarak yumuşak ışık kaynağı olarak kullanabilirsiniz.

İki Flaşla Kapalı Mekan. Birbirinin aynı özelliklere sahip iki flaşla ve aynı patlama gücü, aynı görüş açısı gibi değerlerle konunuzu nasıl aydınlatabilirsiniz ? Makinanızın flaş kızağına takılan uzaktan kumanda (slave) cihazlar ve diğer flaşlara takılan yardımcı parçalarla birden fazla flaşı nasıl kontrol edebileceğinizi öğrenin. Daha doğal görünmesi için flaşlarınızın konuya değil, bu iş için üretilen şemsiyelere veya yansıtıcı yüzeylere patlatılması elzemdir. Şemsiye veya yansıtıcıları farklı yerlere veya farklı açılarla yerleştirerek günışığındaki gölgelemelere benzer etkiler yakalayabilirsiniz.

Kapalı Mekan,Stüdyo. Ticari fotoğrafçılıkta kullanılan stüdyolar yerine,eğer ilgiliyseniz siz de evinizin bir bölümünü stüdyoya Çevirebilirsiniz. Çekim yaparken hem sizin için, hem de konunuzun her açıdan Çalışılabileceği büyüklükte bir mekana ihtiacınız var. İlk iş dışarıdan gelen istenmeyen ışığın engellenmesi. Mümkünse, farklı renkte yansımalar olmaması için duvarlar ve tavanın beyaz olması tercih sebebidir. Konuyu iyi aydınlatmak için, iki veya üç elektronik flaş veya ışık kaynağı olmak zorunda. Işık kaynaklarınızı veya şemsiyeleri/yansıtıcıları istediğiniz yerde tutmak için üzerine yerleştirebileceğiniz üçayak benzeri ayaklara ve ihtiyaç duyacaksınız. Bu sayede ışıkarınızın yönünü ve yerini değiştirdiğinizde, günışığı benzeri farklı ışıklar yaratabilirsiniz. Ana ışık kaynağını her zaman yukarıdan veya karşıdan-uzaktan vermeye Çalışın, bu şekilde konu üzerinde ışık patlamasını engellemiş olursunuz. Diğer ışıklar konunun yanından patlayarak, ana ışığa yardımcı olurlar. Konunun arkasına zayıf bir ışık kaynağı veya yansıtıcı koyarak, arkaplan ışıklandırması da yapmak elinizde, tabi konuya uygun olduğunu düşünüyorsanız. Elektronik flaşlar dışındaki profesyonel aydınlatma gereçlerini konumuzun dışında tutuyoruz.

Portre Çekmek İçin Hazırlanmak
Genellikle fotoğrafçıların üzerinde uzlaştığı konu, 35mm'de yakın plan portre fotoğrafları Çekmek için mutlaka en az bir tane kısa tele objektif ,75m-135mm arası, bulundurmanızdır. Makinanızın tamamen sabitlenmesi için sağlam ve destekli bir üçayak ve Çekim esnasında makinaya dokunmadan, titretme yaratmadan Çekim için kablolu deklanşör kullanabilirsiniz. Normal bir lensle (analog küçük SLR'de 50mm), küçük gruplarda veya tek kişide tam kare veya karenin yarısını portre olarak değerlendirmeye konsantre olun. Daha büyük gruplar için veya insan-mekan ilişkisi gündeme geldiği zaman geniş açılı lensleri denemenizi tavsiye ederiz.
Ne tür bir portre Çekecekseniz Çekin, içinde bulunduğunuz ortamın ışığna uygun film kullanmanız veya dijital makina kullanıyoranız beyaz ayarını iyi belirlemeniz gerekiyor.
Portrenizin en önemli bölümü olan yüzün üzerine düşen ışığın poz değerine karar vermek için iyi bir ölçüm cihazına ve ölçme metoduna sahip olmanız da olması gerekenlerden.

Uygulama: 

Mevcut lenslerinizle veya bir yerden temin ederek, orta tele, normal ve geniş açılı lenslerle , bu üç lens kategorisi ile farklı uzaklıklardaki portre konularını Çalışın. Hangi tür portre için hangi tür lens daha uygun siz karar verin.
Tele lens ile üçayakla ve üçayaksız, kablolu deklanşörle ve kablolu deklanşörsüz Çekim yapmaya Çalışın. Sonuçlarn kalitesinde bir fark görebiliyor musunuz ?
Mevcut ışıkta konunuzun yüzündeki ışığın yakın plan Çekimlerde aldığı değerleri okuyarak pratik yapın. Bir veya birden fazla flaş kullanarak konunuzun üzerindeki poz değerlerini flaşmetre veya uygun fotoğraf makinaları ile ölçümleyin. Çoklu flaş kullanımında, ana ışığa göre pozlamayı nasıl hesaplarsınız, az veya Çok pozlama gerekir mi sorularına yanıt bulmak için denemeler yapın.

Konuyu Kavrayarak Bakacı Kullanmak 

İnsanlarla daha Çok portre Çalıştıkça, portre esnasında onlarla daha Çok konuştukça, bakaçtan baktığınızda, daha iyi görünmelerini neyin sağlayacağını öğrenmeye başlarsınız. Ne gördüğünüz, davranışınızın bir yansıması olur. Çekime ilgisiz gibi görünüp , samimi olursanız, portresini Çektiğiniz kişinin ilgisini Çeken bir konuda konuşursanız görmek istediğiniz ifadeyi daha rahat yakalarsınız. Eğer daha ciddi iseniz ve herşeyi alet edavatla yapabileceğinizi düşünüp insan faktörünü ikinci plana itmişseniz, istediğiniz hedefe ulaşmayan Çok farklı sonuçlar elde edersiniz. Bakaçtan konuya bakarken davranışlarınız, vücut diliniz, konuşmalarınızla, portresini Çektiğiniz kişi ile diyaloğunuzu dengeye oturtabilir, amacınıza uygun yönlendirmeler yapabilirsiniz.

Uygulamalar : Bir arkadaşınız veya yakınınızın yardımı ile konuya farklı bakış denemelerinizi kaydedin. 

Arkaplan. Bakaçtan görünenler arasında oraya ait olmayan birşey var mı ? Makinayı konuya biraz daha yaklaştırmanız gerekiyor mu ? Veya biraz daha uzaklaştırmak ? Tele lensinizi normal bir lensle veya geniş açılı bir lensle değiştirmeniz gerekiyor mu ? Arkaplanda konuyu rahatsız eden bir nesne için kişinin yerini değiştiriyor musunuz ? Arkaalan yaratmaya yardımcı olmak için açık diyaframlar kullanıyor musunuz ? Gerçekten flu, düz bir arkaalan mı yaratmakistiyorsunuz veya portresini Çektiğiniz kişiyi kendi Çevresinde , yaşama alanında mı göstermek istiyorsunuz ? Veya bütün bunların dışında portresini Çektiğiniz kişinin, kişiliğinin gizli yönlerini ortaya Çıkaracak yeni, düzenlenmiş ortamlarda mı bulunmasını tercih ediyorsunuz ? 

Pozlama. Kare içinde konunuzun yeri iyi görünüyor mu, uygun mu ? Konu bulunduğu yerden başka bir yere taşındığında daha iyi mi görünüyor ? Önden yüzün tamamı mı yoksa profil mi daha başarılı duruyor ? Hangisi portresini Çektiğiniz kişiyi daha iyi gösteriyor ? Çene aşağıdayken mi yoksa yukarıdayken mi daha iyi görünüyor ? Kameranızın yerini aşağı yukarı hareket ettirerek değiştirdiğinizde kompozisyonunuzu iyileştirebiliyor musunuz ? Portresini Çektiğiniz kişiden omuzlarının yönünü değiştirmesini, ellerini birleştirmesini, dirseklerini gevşetmesini, ayak ayak üstüne atmasını talep ediyor musunuz ? Nasıl duracağını müdahale ederek yaptırtmaktansa, kendiniz göstermek daha mı kolay ? Ne istediğinizi mankeninizin bilmesi işinizi daha kolaylaştırır mı ? Portresini Çektiğiniz kişi ile rolleri değiştirmek, işinizi anlayarak size yardımcı olmasını sağlar mı ? Portresini Çektiğiniz kişiye birşey yapmasını, tutmasını veya düşünmesini söylemeniz onu rahatlatır, gerginliğini azaltır mı ? 

Uyum, Zamanlama, ve Tempo. Mizah anlayışınız, istediğiniz yüz ifadesini ortaya Çıkarmada işe yarayabilir mi ? Portresini Çektiğiniz kişinin tepkisinden rahatsız olduğunuz ve Çekimi onun daha rahat ve doğal olduğu bir zamana bırakmanız uygun olur mu ? Bir Çekim sürecinde, birden fazla kare Çekim yapmak makul müdür ? Portresini Çekeceğiniz kişi tamamen hazırlanıncaya kadar, deneme Çekimleri yaparak hazırlık süresi ile önçalışmayı birleştirip zaman kazanabilir misiniz ? 

Kendi Tarzınızı Geliştirin
Her portre Çekiminizde, aynı zamanda kendi tarzınızı da geliştirirsiniz. Gördüğünüz, etkilendiğiniz bir portreyi taklit etmek istediğinizde bile, her zaman yeni, sizden birşeyi portrenize taşırsınız. 

Başlangıçta portrenin her türünde olabildiğince Çok fotoğraf Çekeceksiniz. Denemelerinizde başarılı bulduğunuz portre fotoğraflarını portfolyonuz için ayırıp saklıyacaksınız.

Portredeki yeteneğinizi geliştirdikçe, portfolyonuza yapabildikleriniz değil yavaş yavaş yaptıklarınız girmeye başlayacak. Asistan arayan usta bir portre fotoğrafçısının yanına girmek istediğinizde, portfolyunuzu sunduğunuzda eleştirilere hazır olun. Benzer işi yapan farklı bir gözden yorumları almak da size Çok şey kazandıracaktır. Ama unutmayın ki, tarzınız, konuya bakışınız, yöntemlerinizin farkından dolayı genellikle daha teknik konularda nasihat alabilirsiniz. 

PORTREDE GENİŞ AçI KULLANIMI

Portre denilince az duyduğumuz veya bize yabancı gelen bir konu da geniş açı lenslerle portre fotoğrafı Çekmektir.
35mm fotoğraf makinalarının kullanıldığı sette 75-135 mm lensler normal portre lensleri olaak kabul edilir. Daha uzun odak uzaklıklarının kullanılması alan derinliğini giderek daraltacağı için moda fotoğrafçılığı gibi birçok sektörde tercih nedenidir. 75-135mm'den daha küçük odak uzaklıkları kare içinde konunun görsel olarak bozulmasına neden olmaktadır. 

Geniş açılı bir lensle portre Çalışıldığında kamera,
• konunun yukarısında ve aşağıya doğru Çevrilerek Çekim yapıldıysa ;
Başın ön kısmı, varsa gözlük, burun gibi bölgeler, yani lense en yakın bölgeler abartılı bir biçimde büyük görünür.
Eller, ayaklar gibi vücudun daha aşağısındaki, kameraya uzak bölgeler daha küçük görünür.
• Eğer aşağıdan yukarı Çekim yapılırsa, yakın bölgeler büyük uzak konular küçük ana kuralının aynı olduğunu unutmazsak,
bu kez de dev ayaklar ve küçük kafalar ortaya Çıkar. 

Geniş açılı lensler sıradışı portre Çekim olanaklarının kapılarını aralar. Bazı fotoğrafçılar portrede geniş açı kullanımının hikayeyi yıprattığını, doğallıktan uzaklaştırdığını öne sürüyor. Oysa geniş açı kullanımının, konunun yorumlanmasına yeni bir bakış açısı getirdiği tartışma götürmez. Geniş açılı lenslerin Çok farklı kullanım alanları vardır ve ortaya Çıkan efekte ulaşmada hiçbir engel yoktur. Sonuçta tek sınırlama, hayalgücünüz ve lensin bu tür kullanımına yatkın olmayışınız olabilir. 

Geniş açılı lensler özellikle sokak fotoğrafçılığı , gezi fotoğrafçılığı ve aksiyon fotoğrafçılığında daha yaygın bir kullanım alanı bulur.  Hiç tanımadığınız birinin yüzüne geniş açılı lenslerle yaklaşarak , karenin dramatikliğini kontrol edebilirsiniz.  İnsan ve beraberinde yaşama alanını fotoğrafladığınız karelerde, örneğin kalabalık şehir yaşamı ve bu kalabalık içinde  insanın yeri konusunu işliyorsanız, portre ile birlikte geniş açının yardımı ile şehrin atmosferini de kare içine taşıma olanağına kavuşursunuz. Böyle bir konuda, lensin insana yaklaştırılarak görsellikte bozulma (deformasyon) yaratması ile şehrin Çarpık gelişmişliği birebir örtüşebilir. Odak uzaklığı yüksek tele lenslerin portrede kesit alma, portre konusunu arkaplandan ayırma Çabalarına karşı, geniş açılı lenslerle aksine konu ile arkaplanı bütünleştirme, ifadede her ikisine de yer verme şansına sahibiz. Kapalı ve dar iç mekanlarda yaşayan insanların veya bu mekanlarda uğraşlarının, mesleklerinin fotoğraflarını Çekerken, portre ile birlikte yaşama alanlarının da kareyi Çevrelemesi, kare içinde ifadeyi güçlendiren etkiyi yaratır. Yaşayan el sanatları konulu bir belgesel Çekmek istiyorsanız, birkaç Çekimden sonra aslında burada bahsettiğimiz Çekim tekniklerinin yerine oturduğunu hissedersiniz. Anadolu'da giderek küçülen mekanlarda yaşama savaşı veren el sanatlarımızın Çoğunlukla yaşayan son ustaları kapalı , Çok dar mekanlarda Çalışıyorlar. Bu atölyelerden bozma bazen 3-4 metrekarelik alanlarda sadece omuz portresi alırsanız, hatta teknik açıdan mükemmel bir portre bile olsa, konuyu iyi ifade etmediği, kapsamadığı için bir yanı eksik bir portredir Çektiğiniz. Ustamızı, Çalışma alanı ile birlikte ve de Çalışırken Çektiğiniz bir kareden daha iyi ne anlatabilir.   Kare içinde insanın lense yakın plan alınması ebatların büyümesi ile ağırlığı arttıracak ve karede önplana Çıkmasını, görüş olarak önceliği almasını sağlayacaktır. Bu da insanın vurgusunun artması demektir. Öyleyse önplana insanı yerleştiriyorsak daha titiz, dikkatli olmamız gerekecektir.  Mekan ile insanın birarada işlendiği, arkaplan ile aynı düzlemde ve ebat olarak küçülen insan, vurgu açısından gücünü bir önceki ifadeye göre koruyamayacaktır. Burada da iş,eylem ve mekan ile birlikte etkileşim önplana Çıkar.

Akşam veya sabah saatlerinde güneşin ters ışık kaynağı olarak kullanılması ile Çekilen silüet fotoğraflarda, Çarpıcı renkler ve insan faktörünü birlikte işlemek için yine geniş açıya ihtiyaç vardır.

Geniş açılı bir portre için ne tür bir odak uzaklığı kullanabiliriz. Bu sorunun elbette net bir yanıtı yok. Kullanılan mekan ve ana konunun bu mekan içinde kapladığı yer, istenilen alan derinliği,netlik mesafesi , ne kadar bir deformasyon istediğimiz gibi birçok değişkenin bileşkesi ile netlik kazanacak bir seçim olabilir. Biraz daha açarsak, kullandığımız lensin konumuzu ve konu için düzenlediğimiz arkaplanı kapsayacak bir odak uzaklığına sahip olması temel şarttır. Ne kadar alanın net olup olmayacağına karar verirken kullandığımız odak uzaklığı değişkeni burada da kullanabileceğimiz bir faktördür. Açı büyüdükçe veya diğer bir ifadeyle odak uzaklığı küÇüldükçe alan derinliği artacak ve konumuz arkaplanla daha da bütünleşecektir. Eğer amacımız arkaplandan konumuzu soyutlamak ise, daha dar açılı geniş açı lensler kullanmak gerekecektir. Ana konumuza daha Çok yaklaşırsak, yaklaştığımız bölgelerde deformasyon olacaktır demiştik. İşte bu deformasyonun şiddeti lensin odak uzaklığı ile ters orantılıdır, diğer bir deyişle lenste görüş açısı büyüdükçe deformasyon artar. Gelelim netlik mesafesine , yine lenste odak uzaklığının azalması ile minimum netlik mesafesi de düşer. Bu sayede daha yakından yüzün belirli bölgeleri hem netlik kazanır hem de açı Çok geniş olduğu için daha geniş bir alan kare içine yerleştirilebilir. 

Lensin kullanım şekli de vurgulamada en öncelikli konulardan biridir. Portre konumuza aşağıdan yukarı doğru bakıldığında heybetli ve yüce bir kişilikle karşılaşırız. Portresini Çekeceğimiz kişi artık bize yukarıdan bakmaktadır. Kamerayı yukarıdan aşağıya doğru Çevirdiğimizde, portresini Çektiğiniz konu sizden uzaklaşıp kaybolur hissi verir, ebatlarının da küçülmesi ile mekan içinde arkaplana yaklaşarak vurgusunu yitirir. Bu iki Çekim şekli özellikle reklam fotoğrafçılığında daha bilinçli olarak kullanılmaktadır. 

Resim tarihinde, fransız ressam Toulouse-Lautrec'in insanı konu alan resimlerinde bunu yoğun şekilde görürsünüz. Bunun neden sanatçının bilinçli tercihi değil, sağlık sorunları nedeniyle bacaklarının gelişmemesi ve insanlara aşağıdan bakmasıdır.

MURAT GÜR
Fotoğrafçılık dersi Hocası