Bilimsel illüstrasyonun Dünyadaki Önemi ve Tarihi:
İnsanlık tarihi boyunca birçok görüntüyle karşılaşırız. Mağaralardaki resimlerden, kumaş üzerine yapılan yağlı boya tablolara, fotoğraftan elektron mikroskobuna, Hubble teleskopundan elde edilen görüntülere kadar dört bir yanımız görüntülerle çevrelenmiştir. Bu, görüntünün yani bilimsel resimlemenin insan yaşamındaki önemini ifade etmektedir.
İnsanların bir zamanlar sığınak olarak kullandıkları mağaralarda, o dönem insanının yaşayışını, istek ve ihtiyaçlarını, yaşamlarını sürdürebilmek için verdikleri mücadeleleri, o dönem içerisinde yaşamış olan canlıları anlatan resimlerle karşılaşırız. En eski resimler olarak adlandırılan bu görüntüler, insanoğlunun ilk sanatsal yapıtları olarak nitelendirilmiş olup, günümüze ışık tutan belgeler halinde yer almaktadır.
Eski zamanlarda günümüz anlamında bir bilimsel görüntüleme yapılabilmesi için hayli zamana gereksinim vardı. Yine de o zaman koşullarında dönem içerisinde yaşamış olan bir hayvanın ve eczacılıkta sağaltıcı etkisinden faydalanmak üzere kullanılmış olan bir bitkinin resimleri günümüze kadar ulaşmış ve yüzyıllar öncesi hakkında bilgi edinmemizi sağlamıştır.
Bitkileri inceleyen botanik ve hayvanları inceleyen zooloji, diğer doğa bilimleri gibi çok eski bir geçmişe sahiptir. Yüzyıllar boyu sürmüş ve sürmekte olan bir çaba ile bitkiler ve hayvanlar incelenerek ve çoğu zaman resimlenerek sınıflandırılmış, betimlenmiş, yarar ve zararları belirlenmiştir.
Yeryüzü üzerinde biyolojik illüstrasyon diyebileceğimiz resimlemeler tarih öncesine dayanmaktadır. Bir zamanlar bilimsel amaçlı yapılmış olmasalar da doğal yaşam ortamını yansıtan bu illüstrasyonlar günümüze ışık tutan birer bilimsel değerlerdir.
Türkiye'de ise biyolojik illüstrasyonlar üzerine çalışmalar; 16. yüzyılda Anadolu'ya gelen gezginlerin bitki toplamasıyla başlayan, yirminci yüzyılın sonlarında doruğa erişen ve günümüzde de devam eden uzun ve zorlu bir serüvendir. 16. yüzyılda Orta Avrupalı bilginler, daha eski tarihli kitaplara bağlı kalmaktan kendilerini kurtarmışlardır.
Bitki illüstrasyonu nedir?, Bitki illüstrasyonunun önemi ve amacı:
Biyoloji, botanik, ziraat, tıp, zooloji, mekanik, jeoloji gibi uzmanlık alanları için öğretici ve tamamlayıcı amaçlarla yapılan ayrıntılı illüstrasyonlar, bilimsel çalışma adı altında toplanmaktadır.
Biyolojik çalışmada amaç; konu içinde daha önemli olanı vurgulamak, gerektiğinde ayıklama, yalınlaştırıma ve gerçeklik duygusunu etkilemeyecek abartma yöntemlerine başvurarak, bir fotoğraf makinesinden daha fazlasını yapmayı hedeflemektir. Örneğin; Biyolojik özellikleri incelenen bir bitkinin, fotoğraf yöntemiyle sadece bir kısmı ele alınırken, illüstrasyonda bitkinin yaprak, gövde, çiçek, dal, kök bölgeleri, dokusu, damarları ve hatta bütünü bir arada gerçeğe en yakın şekil de resmedilebilmektedir.
Bitki illüstrasyonu, bilimsel gözlem, disiplinli çizim ve sanatsal etkinin bir karışımıdır. Bitki illüstrasyonu botanik ana bilim dalında, bitkilerin doğru teşhis edilebilmesi ve sonraki çalışmalara kaynak olması açısında n büyük önem taşır. Bitkilerin ayrıntılı resimleri botanikçilerin en önemli başvuru kaynaklarından biridir. Fotoğrafla sağlanamayacak ayrıntı düzeyi, bu yöntemle ifade edilebilir ve görsel olarak daha etkilidir. Bu şekilde bir disiplinli çalışmanın estetik olarak ortaya çıkması daha büyük kitlelere ulaşmak açısından da önemlidir. Oluşan bu ilgi, florayı bilen insan sayısının artmasını ve sadece bilim adamları değil, genel halkın da aktif bir şekilde bitkilerle ilgilenmesini sağlayabilir.
Bitki resimlerme yöntem ve tekniklerini, bilimsel kriterlere uygun olarak, çabuk ve doğru şekilde öğretmek ve öğretilen yöntem ve tekniklerin uygulanması amacıyla kurslar gerçekleştirilmektedir. Kurs boyunca, teknik kalem, karakalem ve suluboya teknikleri gösterilmekte, katılımcılardan bitkiyi ana hatlarıyla resmetmeleri istenmektedir. Kursa katılımcıların hevesi ve ilgisi, zamanı en iyi şekilde kullanmalarını sağlamakta ve onları kısa zamanda başarıya ulaştırmaktadır.
Anadolu'da ilk bitki resim kursu, 2006-2009 yılları arasında Kars'ta yapılmıştır. Kuzey Doğa Derneği'nin desteklediği, Kars-Iğdır Doğal Zenginlik Projesi kapsamında gerçekleştirilen kurslarda, bu bölgede bulunan ve konuya ilgisi olan insanların da yararlanması sağlanmış, bu konudaki bilgi düzeyleri ve teknik eğitimleri arttırılmıştır. Türkiye'de bitki resmi yapan insan sayısı son derece az olduğundan, bilimsel çizimleri yapacak teknik sanatçılara büyük bir ihtiyaç vardır.
Bilimsel canlı çizimi (illüstrasyonu), ABD ve Avrupa gibi ülkelerde sanatın önemli bir dalıdır ve sanat fakültelerinde bu konuda gerekli eğitim verilir. Maalesef ülkemizde bu dal daha yeni başlamaktadır ve ülkemizde profesyonel canlı çizeri olmaması, Türkiye'nin canlılarını kapsayan arazi rehberlerinin yaratılmasının önünde önemli bir engeldir. Zooloji (hayvan bilim), botani (bitki bilim) ve entomoloji (böcek bilim) gibi bilim dalları ile kuş gözlemciliği, böcek koleksiyonculuğu, doğa turizmi ve bitki fotoğrafçılığı gibi doğadaki birçok faaliyet için en büyük ihtiyaç, bu canlıların tanınmasını mümkün kılan arazi rehberleridir. Bu canlılarla ilgili bilgilerden ve resimlerden oluşan bu rehberler olmadan bu canlıları teşhis edebilmek ve bu faaliyetleri gerçekleştirmek mümkün değildir. Birçok canlı türünün 100% tanımlanmasını mümkün kılacak kalitede fotoğraf çekmek çok zor hatta imkansız olduğundan, bu rehberlerde çoğunlukla profesyonel çizimler kullanılır. Türkiye'de canlı çizimi eğitiminin geliştirilmesi, bu eğitimi alan çizerlerin Türkçe doğa rehberlerini yaratması ve bu sayede Türkiye'nin canlılarının halk tarafından tanınmasını istediğimizden bizler de, kurslar yoluyla biyolojik illüstrasyonla ilgilenen araştırmacı ve öğrencileri belirleyerek, canlı illüstrasyon tekniklerini öğretmek, biyoloji eğitimi ve doğa bilincini geliştiren, bitkilerini kapsayan arazi rehberleri yaratmayı amaçlamaktayız.
Bitki illüstrasyonda Teknik Anlatım:
Sulu boya tekniği:
Saydam ya da örtücü olarak kullanılabilir. Sulu boya kâğıdı (sohler), Fabriano veya emiciliği yüksek olan kâğıt üzerine, yapılacak olan çalışma kara kalem çizim olarak aktarılır. Sulu boya saydam bir malzeme olduğu için, aktarılan çizim yumuşak bir silgi ile silinir. Boyanacak olan alanın rengi gerçeğe en uygun şekilde hazırlanır. Tatbik edilecek olan alan, kalın ve yumuşak bir fırça (suluboya fırçası) yardımı ile nemlendirilir. Nemlendirilen bölge kurumadan, diğer elde hazır olarak bekleyen fırça, (alanın büyüklüğüne göre numarası değişir) gerçeğe en yakın olan ve ilk uygulamada oldukça sulu olmak koşuluyla hazırlanan boyaya batırılır ve nemli yüzeye sınırı belirleyerek sürülür. Alarnın kuruması beklenerek aynı işlem diğer bölgelere de uygulanır. Kuruyan alana ilk yapılan işlem tekrarlanır ve bu kez rengin bir koyu tonu (ışık-gölge ve objenin gerçek rengi göz önüne alınarak) sürülür. Tatbikat renkler gerçeğe yakın oranda tamamlandıktan sonra, obje dokusu, çizgileri, damarları belirlenir.
Bitki resmetme tekniğinin en önemli özelliği, bitki bölümleri arasındaki orantılara sabit kalınmasıdır. Bitki resimleri suluboya tekniği kullanılarak yapılmaktadır.
Rapido Kalem Tekniği:
Çizgi, nokta ve leke ile yapı l an illüstrasyonlarda; rapido ve tarama ucu gibi araçlar kullanılır. Değişik ton değerleri elde etmek amacıyla nokta ve çizgi aralıkları ayarlanır. Rapidolar, 0,1 mm 'den 200 mm'ye kadar değişik iğne kalınlıklarında üretilen ve değişik renklerdeki özel mürekkeplerle kullanılan çizim kalemleridir. Çizimin yüzeyine dik konumda tutularak kullanılan rapido ile noktalanarak yapılan illüstrasyonlar iyi sonuçlar vermektedir.
Bitki illüstrasyonda Kullanılan Malzemeler:
-Eskiz (taslak) defteri
-Aydınger (transfer kağıdı)
-Fabriano (suluboya kağıdı)
-Pergel, cetvel
-2H, HB, 2B kalem
-Suluboya (Winsor & Newton, schminke ... )
-Farklı numaralarda fırça (boyanacak olan yüzeyin genişliğine göre seçilir: 0, 00, 000, 2,4,6 .. )
-Masa lambası
-Büyütec
-Bitki besini (bitkinin daha uzun süre taze kalmasını sağlamak için) yada bitki süngeri
-Bitki (çiçekli yada çiçeksiz bitkiden alınacak bir dal örneği bitki besini içerisine konulur). Duruma göre saksı bitkisi kullanılır.
Mikroskop Çalışması:
Mikroskop altındaki cansız üç boyutlu obje, bakış bölümüne yerleştirilen yansı merceği ile ve kat sayısıyla büyütülerek karakalem çiziminin ana hatları belirlenir.
Uygulama yapılacak olan alana (maket kartonu, tuval, 200 gr'dan eksik olmamak koşuluyla kalın kağıt) çizim transfer edilir ve renkli tatbikata başlanır.
Büyütec Yardımı İle Çalışma:
Boyutları mikroskop altına giremeyecek kadar büyük, ancak çıplak gözle net algılanamayacak kadar küçük olan obje çizimlerinde kumpas olçümü kullanılarak, çizimler dengeli ve katlarıyla orantılı olarak büyütülür. Ana hatlar çıktığında objenin temel yapısı ve ayrıntıları yine kumpas ve büyüteç yardımıyla, yapılacak olan kâğıda kara kalem çizim olarak aktarılır.
Çıplak Göz Algısıyla Çalışma:
Bu çalışma tekniği; ayrıntılar bir bütün halinde oluşturulduktan sonra genel özellikleri verilmek koşuluyla, bu kez çoğu zaman küçülterek, zaman zaman metre gibi bir ölçüm aleti kullanarak, objenin karakalem çizimi yapılıp tatbikatın ilk aşamasına başlanır.
Pantograf Çizimleri:
Büyük boyutlarda olan objelerde oran ve orantıyı oluşturmak için çizimler yapılır ve tatbikatta birebir benzerlik zorunlu olmasına rağmen, sadece önemli özellikler ön olana çıkartılarak çalışmaya başlanır. (Ağaçlar veya fil zürafa gibi büyük hayvanlar)
ÜYE OL
GİRİŞ