Üye Kayıt
Üye Giriş
Şifremi Unuttum
Şifre kısmını unuttum yazarak giriş butonuna tıkladığınızda adresinize şifreniz gelecektir.
ÜYE OL
GİRİŞ
MENÜ
Güncel Tartışma Sanat Sanatkarlar Eğitim Yayınlar ve Koleksiyonlar Sanat Malzemeleri
Siteye kayıtlı 457 sanatkar ve bunlara ait 4752 eser bulunmaktadır.
  • A
  • B
  • C
  • Ç
  • D
  • E
  • F
  • G
  • H
  • I
  • İ
  • J
  • K
  • L
  • M
  • N
  • O
  • Ö
  • P
  • R
  • S
  • Ş
  • T
  • U
  • Ü
  • V
  • Y
  • Z
  • » Tamamı

Abdürrahîm-i Hârizmî

XV. yüzyılda İran’da yaşayan şair ve hattat.

Şiraz'da doğdu ve orada yetişti. Doğum tarihi belli değildir. Nesta'lik hattının öncüsü kabul edilen Abdurrahmân-ı Hârizmî'nin oğlu, hattat ve şair Abdülkerim'in kardeşidir. Hattı babasından öğrendi. Akkoyunlu Hükümdan Uzun Hasan' ın oğlu Halil'in Şiraz'da vali olarak bulunduğu yıllarda kurduğu Şiraz nakışhanesinde çalıştı, Bu yıllarda yazdığı eserlerde Sultânî imzasını kullandı.

Halil'in vefatından sonra kardeşiyle birlikte, Sultan Ya'kûb'un Tebriz Sarayı'nda açtığı nakışhaneye girdi. Sanattaki mahareti sebebiyle kısa zamanda kendisini sultana sevdirdi. Bu yıllarda onun musâhibi ve hattatı olarak tanındı.

Ya'kûb tarafından kendisine "can dostum" anlamına gelen Enîsî mahlası verildi. Şiirlerinde bu mahlası. yazılarında ise Ya'kûbî nisbesini imza olarak kullandı . Ya'kûb'un ölümünden sonar oğlu Rüstem'in de i1tifatlarına mazhar olan Abdürrahim'in bu devrede yazdığı yazılarında Rüstemî imzası görülür. Akkoyunlular'dan üç padişahın yanında

çalıştığı için Akkoyunlu hattatı olarak tanınmıştır. Yazıda babasının üslûbunu devam ettirerek bu tavrı Batı İran'da yaymıştır.

Bu üslûpta harfler Doğu İran nesta'lik harflerine göre daha iricedir. Yazıları. imzasız ayırt edilemeyecek kadar kardeşininkine benzerlik gösterirse de Abdürrahim'in hattı daha makbul, yumuşak ve özentisiz kabul edilmektedir. Hârizmîler'in hatta ki üslûpları, çağdaşları Sultan Ali Meşhedî'den üstün görülür.

Ali Şîr Nevâî, onu kardeşinden sonra yazıda eşsiz bir üstat olarak kabul eder. Talebeleri arasında Mîr Adud-ı Buhârâî, Molla Ali Sultan, Esedullah - ı Kirmânî, Muhammed-i Kirmânî gibi meşhur hattatlar bulunmaktadır.

Ahlâklı, faziletli, bilgili bir kişi olan Abdürrahim, aynı zamanda iyi bir şair kabul edilmektedir. Farsça şiirleri bir divan halinde toplanmıştır. 899 (1493- 94) tarihli kendi hattıyla yazılmış bir nüshayı Akkoyunlu emîrlerinden Emîr Muhammed'e ithaf etmiştir.(bk. Mehdi Beyânî, II, 386). Kaleminden çıkmış eserlerinlerin büyük bir kısmıİstanbul kütüphanelerinde bulunmaktadır. Bunlar arasında, 879 (1474-75) tarih ve Sultânî imzalı Müntehabât-ı Gazeliyyât (Süleymaniye Ktp. Ayasofya, nr, 3946), değişik tarih ve yerlerde yazılmış, muhtelif şekillerde imzalı altmış dokuz kıta Murakka' (Türk ve İslâm Eserleri Müzesi), içinde kendi şiirlerinden de parçalar bulunan 884 (1479-80) tarihli Müntehabât-ı Eş'ar-ı Fârisî (İ.Ü. Ktp. ) 880 (1475-76) ve 886 (1481-82) tarihli ve Sultânî, Rüstemî imzalı Hamse-i Nizâmî (Topkapı Sarayı Müzesi Ktp. Hazine, nr. 762) en önemli örneklerdir. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde daha başka eserleri vardır. (Hazine, nr. 2153,2160) Bazı eserler ise İran, Mısır (Dârü'l-kütübi'l Mısriyye, Edeb Türkî, nr. 68) ve Viyana'da (Milli Ktp.) bulunmaktadır.

BİBLİYOGRAFYA;
Âlî Menâkıb-I Hünerverân (nşr. İbnülemin Mahmud Kemal), İstanbul 1926, s. 56-57; Kâdî Ahmed Kummî, Gülistân-ı Hüner(nşr. A.S.Hânsârî), Tahran 1352hş. S. 57-58; Mehdî Beyânî, Ahvâl ü Âşâr-ı Hoşnüvîsân, Tahran 1363 hş. II, 384-388, Habîbullah Fezâilî, Atlas-ı Hat Isfahan 1391, s. 460; Karatay, Topkapı-Farsça Yazmalar, nr. 412; Filiz Çağman-Zeren Tanındı, Topkapı Sarayı Müzesi İslâm Minyatürleri, İstanbul1979, s. 28,30; P.P. Soucek ‘'Abd-al-Rahîm Karazmî'' Elr., !,143.

Müellif: Ali Alparslan

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1988 yılında İstanbul'da basılan 1. cildinde, 290-291 numaralı sayfalarda yer almıştır. 

 

desendesign.com Her Hakkı Saklıdır rss ile takip edin