Üye Kayıt
Üye Giriş
Şifremi Unuttum
Şifre kısmını unuttum yazarak giriş butonuna tıkladığınızda adresinize şifreniz gelecektir.
ÜYE OL
GİRİŞ
MENÜ
Güncel Tartışma Sanat Sanatkarlar Eğitim Yayınlar ve Koleksiyonlar Sanat Malzemeleri

Mürekkep

Mürekkep

Mürekkep İki veya daha ziyade madde parçalarının birbiri üzerine bindirilmesi. Yazı, çizim ve baskı maksadı ile kullanılan, içerisinde kimyevi bir terkip bulunan sıvı. Arapçada "midad veya mismağ", Farsçada"siyahi ve zerkab" kelimeleriyle de ifade edilir. Mürekkebin, ilk önce Mısır'da yapıldığı, M.Ö. 1000 ile 2500 yılları arasında kullanıldığı tahmin edilmektedir. Araplar, ilk mürekkebi kömür tozu ile arap zamkından yapmışlardır.


Mürekkep İki veya daha ziyade madde parçalarının birbiri üzerine bindirilmesi. Yazı, çizim ve baskı maksadı ile kullanılan, içerisinde kimyevi bir terkip bulunan sıvı. Arapçada "midad veya mismağ", Farsçada"siyahi ve zerkab" kelimeleriyle de ifade edilir.

Mürekkebin, ilk önce Mısır'da yapıldığı, M.Ö. 1000 ile 2500 yılları arasında kullanıldığı tahmin edilmektedir. Araplar, ilk mürekkebi kömür tozu ile arap zamkından yapmışlardır. İslamiyetten önce de Araplar arasında mürekkep yapımının bir sanat olarak kendini gösterdiği sanılmaktadır. İslamiyetin gelmesiyle yazıya verilen önem kadar da mürekkep yapımına önem verilmiştir. Hadis-i şerifte; "alimlerin mürekkebi, şehitlerin kanından ağır gelir." buyrulmuştur. Mürekkep yapımı Osmanlılarda ayrı bir sanat kolu olarak gelişmiş, bu sahada da eşsiz örnekler verilmiştir. Bugün, insanları hayrette bırakan emsalsiz mürekkep çeşitleri eskiden yapılmışsa da, zamanla hat sanatı ile birlikte mürekkep yapma işi de terk edilmiştir.

Mürekkep, içinde bulunan terkiplere ve kullanıldığı yerlere göre; hat mürekkebi, yazı ve çizim mürekkebi ve matbaa mürekkebi olmak üzere üç ana gruba ayrılır.

1. Hat mürekkebi: Hattatlar tarafından Kur'an-ı kerim harfleriyle gerek hat sanatı ve gerekse el yazısı olarak yazılan yazılarda kullanılan bir mürekkep çeşididir. Genel olarak bu mürekkebin terkipleri, is ve zamktan meydana gelmektedir. İste kimyevi özellik bakımından bol miktarda karbon bulunması sebebiyle ışıktan ve havadan müteessir olmaz. Osmanlıların, erişilmesi güç maharetleri yanında manevi bir hava içerisinde yazdıkları hat yazılarının, bugün yazılmış gibi canlılığını muhafaza etmesi, mürekkebin bu kimyevi özelliğinden kaynaklanmaktadır.

İsi, beziryağı, neftyağı, zeytinyağı, çıra, gazyağı ve lastik gibi çeşitli maddelerden elde etmek mümkündür. En iyi is mürekkebi, keten tohumundan çıkartılan beziryağından elde edilir. Gazyağından ve araba lastiğinden elde edilen isten de iyi mürekkep elde edildiği söylenir. Hat mürekkebinin ikinci ara maddesini meydana getiren zamka, "zamk-ı arabi" denir. Zamk-ı arabi, ağaçların (çam ağacı, erik ağacı gibi) yara almış kabuk kısımlarından tabii olarak çıkan yapışkan bir mayinin adıdır. Balın belirli bir kıvamda kullanılması da zamk-ı arabi yerine geçebilir.

Hat sanatında mürekkebin ayrı bir yeri ve önemi vardır. Yazılan yazıların bozulmadan nesilden nesile intikali, ancak mürekkebin kalitesine bağlıdır. Bu sebepten hattatlar, mürekkep seçimine çok dikkat ederlerdi. Hat üstadlarından İbn-i Hilal ve Yakut; "Mürekkebin temizini kullan. Onu teşkil eden is, gayet ince, iyi karışmış, iyice ezilmiş, kaleme itaatli ve akıntılı olsun." demişlerdir. Mürekkebin iyisi, yazarken kalemden kolayca akması, kuruyunca rengini muhafaza etmesi ve güzel kokması ile kendini belli eder. Osmanlıların zaman geçtikçe canlılığı ve güzelliği artan, yıllandıkça, kendine has letafette güzellik ve özellik kazanan mürekkepler yaptığı ve bunlarla eşsiz eserler meydana getirdiği bilinmektedir.

Hat mürekkebi yapma usulü: Gazyağı, çıra, beziryağı yahut lastikten elde edilen isler bir kapta toplanır. İs elde edilirken yanmamasına, yani isin elde edilme anında toplanan kabın çok kızmamasına dikkat edilir. Daha sonra yetecek kadar zamk (zamk-ı arabi) alınarak temiz kap içine konur. Bir miktar damıtılmış veya temiz su ilave edilir. Zamk suda iyice erimesi için bekletilir. Bal kıvamına gelince, yabancı maddelerden temizlenmesi için süzülür. Zamk belirli bir oranda hazırlanmış is ile birlikte bir havana konur. Ayrıca, mazı, ekşimiş nar kabuğu suyu, bakır sülfat ve demir pası belirli ölçülerde ilave edilerek ateşte şerbet haline gelinceye kadar kaynatılır. Daha sonra bu karışım havan içinde, ağır ağır ve döve döve karıştırılır. Bu şekilde dövme işleminin en az beş bin defa olması gerektiği ifade edilmektedir. Güzel koku vermek istenirse bir miktar da gülsuyu ilave edilebilir. Zamk fazla olursa mürekkebin akıcılığı zorlaşır. Mürekkep yapılması hernekadar nazari olarak anlatılırsa da üstaddan bizzat öğrenmek gerekir. Tatbiki olarak ehlinden öğrenilmezse istenilen özellikte mürekkep yapılması oldukça güçleşir.

Hat mürekkepleri, yapma usullerine göre, lal (kırmızı), gülguni (gülrenkli), lacivert, asumani, altın, zırnık, beyaz ve tashih mürekkebi olarak çeşitlere ayrılır.

Kafi miktarda mürekkep almaya yarayan mürekkep kabına "hokka" denir. Mürekkep hokkasının içine konan ve kaleme ölçülü mürekkep gelmesini temin eden ham ipeğe"lıka" denir. Hat üstadları, "Yazı, hocanın taliminde gizliyse de, kalemin, kağıdın ve mürekkebin içinde de gizli tarafların olduğunu unutmamak gerekir." demişlerdir

Alışveriş Hakkında

Klasik Türk Sanatları Vakfı bünyesinde Sanat Malzemeleri Ofisi'miz, PAZARTESİ günü hariç diğer günler 10:00-17:00 saatleri arası hizmet vermektedir. Dini ve Milli Bayramlar ile resmi tatillerde kapalıdır.  

Çalışmalarınız için kullanacağınız malzemeleri ve fiyatlarını, internet sayfamızdaki "Sanat Malzemeleri" bölümünden görebilir, bilgi için  0216 391 11 22'den dahili 114 ve ya 0530 938 90 40' ı saat 10:00 - 17:00  arasında arayabilirsiniz. İnternet üzerinden satışımız , kapıda ödeme uygulamamız , kargo ile gönderimimiz yoktur.

Vakfımız bünyesinde satışa sunulan ürünler, değerli hocalarımızın kullanımı için onay verdiği, gönül rahatlığı ile tercih edebileceğiniz malzemelerdir.

Adresimiz ; Aziz  Mahmut Hüdayi Mahallesi Doğancılar Caddesi No: 82 Üsküdar- İstanbul 

Bilgilerinize sunarız.

Malzeme Hakkında Makaleler

desendesign.com Her Hakkı Saklıdır rss ile takip edin